Đỗ Quang nhà chí sĩ yêu nước, trọng dân PDF

Đỗ Quang (18o7 - 1866), một trí thức nho học quê ở làng Phương Điểm (nay thuộc thị trấn Gia Lộc), huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương, là một người học rộng tài cao, một vị quan hết sức thanh liêm mẫn cán, hết lòng vì nước vì dân, nêu tấm gương sáng trong lịch sử Việt Nam thời cận đại.
Sau khi thi đỗ tiến sỹ năm 25 tuổi (1832), ông đã từng được cử giữ nhiều chức vụ ở trong triều ngoài trấn, và đặc biệt đã được triều đình nhà Nguyễn cử vào Nam nhậm chức Tuần phủ Gia Định trong thời điểm thực dân Pháp đang đẩy mạnh việc đánh chiếm miền Nam, tiến tới thôn tính cả nước.
Hơn 30 năm làm quan dưới ba triều vua Minh Mạng, Thiệu Trị và Tự Đức, mọi suy nghĩ và hành động của ông đều tập trung vào sự nghiệp vì nước vì dân, không hề mưu cầu lợi ích riêng tư cho gia đình và bản thân mà chỉ một lòng ái quốc ưu dân, nêu cao tấm gương sáng ngời, được lịch sử trân trọng.
Sau khi ông qua đời, vua Tự Đức đã có sắc dụ nêu danh: "Cố tuần phủ Đỗ Quang, nổi danh khoa giáp, rạng rỡ hàng quan. Trong triều ngoài trấn thanh liêm, chính trực, cần mẫn, thận trọng. Từ Nam ra Bắc, mấy bận bôn ba, vất vả tiều tụy khổ ải gian nan, người người đều ca ngợi... thực đáng có bậc có ngôi để cho núi sông an ủi... và truy tặng là TƯ THIỆN ĐẠI PHU - THƯỢNG THƯ BỘ LỄ, ban tên thụy hiệu là Trang Lượng. Sắc chỉ còn ghi thêm: "Ban cho tước lớn để cổ vũ đời, then khóa còn đây, kế mưu hãy tỏ, khuôn phép đã noi!" Thật vẻ vang thay!
Để ghi nhận công lao to lớn của danh nhân Đỗ Quang - một chí sỹ yêu nước, đã cống hiến cả cuộc đời mình vào sự nghiệp đấu tranh giành độc lập cho dân tộc, năm 1989, Bộ Văn hóa Thông tin đã cấp BẰNG DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA CẤP QUỐC GIA: Mộ Đỗ Quang - Đình Phương Điếm ".
Ngày nay, các thế hệ con cháu dòng họ Đỗ cùng với Đảng bộ, Chính quyền và nhân dân địa phương tỉnh Hải Dương đã đều đặn hàng năm tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm vào ngày mất của vị danh nhân lịch sử - văn hóa khả kính này.
Năm nay, 2012, nhân kỷ niệm 205 năm ngày sinh và 146 năm ngày mất của Đỗ Quang (18o7 - 1866), chúng tôi thuộc phường "hậu tử", đầy lòng ngưỡng mộ cụ, đã cố gắng biên soạn cuốn sách này nhằm giúp bạn đọc tìm hiểu thêm về con người, cuộc đời và sự nghiệp cứu nước thương dân của Cụ.
Trong cuốn sách này, chúng tôi xin chọn trích in lại những bài nghiên cứu về danh nhân Đỗ Quang đã có trong các tập sách xuất bản trước đây”, đồng thời đặc biệt, chúng tôi xin giới thiệu một khối lượng thơ văn trước tác của Cụ cùng những tư liệu lịch sử có liên quan đến cuộc đời hoạt động của Cụ mà chúng tôi vừa mới sưu tập được từ các nguồn tư liệu Hán Nôm như Châu bản triều Nguyễn, Đại Nam thực lục và Chế sắc của hai triều Thiệu Trị, Tự Đức cùng nhiều chuyên tập thi văn tuyển thời Nguyễn. Đây là những tư liệu quý giá về danh nhân Đỗ Quang khá phong phú và đa dạng... có thể giúp bạn đọc khai thác và nghiên cứu kỹ hơn về Đỗ Quang. Cuốn sách gồm 3 phần:
Phần thứ nhất: Nghiên cứu về Đỗ Quang.
Phần thứ hai: Trước tác thơ văn của Đỗ Quang và những tư liệu lịch sử liên quan đến Đỗ Quang, các tấu sớ, chế sắc...
Phần Phụ lục: Tư liệu ảnh về Đỗ Quang và Lời cuối sách.
Có thể nói, cuốn sách Đỗ Quang - Nhà chí sỹ yêu nước trọng dân được biên soạn khả công phu và kỹ lưỡng. Mục đích của chúng tôi là cố gắng tái hiện lại một bức chân dung tương đối toàn bích và bao quát về cuộc đời và các phạm vi hoạt động của nhà chí sĩ yêu nước trọng dân Đỗ Quang, do đó trong trường hợp có nhiều bài viết nói về một chủ đề, sự kiện trong cuộc đời của Cụ, chúng tôi không dám cắt bỏ, dù có khi chất lượng còn chưa đáp ứng về học thuật và hấp dẫn về nghệ thuật. Do vậy, chúng tôi coi đây chưa phải là một công trình hoàn hảo, chắc chắn còn có nhiều thiếu sót, rất mong được bạn đọc góp ý kiến xây dựng.
Nhân đây, người làm sách cũng xin có lời thưa, trong quá trình biên soạn, chúng tôi đã cố gắng liên hệ và nhận được sự cộng tác của một số tác giả (hoặc gia đình tác giả) trong việc cung cấp các tài liệu và bài viết cho cuốn sách. Tuy nhiên, do những điều kiện khách quan, chúng tôi chưa liên hệ được với tất cả các tác giả có bài viết trong cuốn sách này, rất mong nhận được sự thông cảm và lượng thứ của các chủ sở hữu bản quyền liên quan.
Chúng tôi cũng xin chân thành cảm ơn Nhà xuất bản Văn hóa Thông tin đã tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ chúng tôi hoàn thành cuốn sách Đỗ Quang - nhà chí sĩ yêu nước trọng dân này để kịp chào mừng lễ kỷ niệm ngày sinh lần thứ 205 của nhà chí sĩ..
Hà Nội tháng 7 năm 2012
Thay mặt nhóm biên soạn
Phó Giáo sư - Tiến sỹ Sử học Chương Thâu